پس از انتشار گسترده عوامل بيماري هاي خطرناکي چون فلج اطفال و مرس (سندروم تنفسي خاورميانه) در ماه هاي گذشته، اينک نوبت به ويروس ابولا رسيده که در کشورهاي قاره سياه قرباني مي گيرد.
به گزارش سلام لردگان, ابولا نامي است که در هفته هاي گذشته در رسانه هاي جهان بسيار تکرار شده و به چشم و گوش مخاطبان اخبار آشناست؛ بيماري اي که در کشورهاي آفريقايي گسترش يافته و به گفته مقام هاي «سازمان جهاني بهداشت» روز به روز بر شمار مبتلايان و قربانيان آن افزوده مي شود.
البته خبرهاي پراکنده اي نيز از سرايت ويروس ابولا از قلمرو کشورهاي آفريقايي به مناطق پيراموني در برخي رسانه ها منتشر شده که بر نگراني هاي موجود در اين زمينه مي افزايد.
«محمد مهدي گويا» رييس مرکز مديريت بيماري هاي واگيردار وزارت بهداشت، روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري جمهوري اسلامي گفت: موردي از سرايت ويروس ابولا به کشورهاي پيراموني ايران و به طور ويژه عربستان سعودي گزارش نشده است.
گويا افزود: ويروس ابولا هم اکنون در کشورهاي آفريقايي گسترش مي يابد و از اين رو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي با هماهنگي وزارت امور خارجه بر کساني که از آفريقا وارد کشور مي شوند، نظارت دارد و در فرودگاه به آنان در مورد بيماري ابولا و نشانه هاي آن اطلاع رساني مي کند.
پيش از اين، گويا در گفت و گو با رسانه هاي ديگر خواستار توقف سفرهاي غير ضروري شهروندان ايراني به کشورهاي آفريقايي درگير با ابولا شده بود.
**ابولا، بيماري عفوني با دامنه ابتلاي چند ده هزار نفري
چند ماه پس از شروع موج تازه بيماري ابولا در قاره سياه، سازمان جهاني بهداشت در روزهاي مياني ماه گذشته بيانيه اي هشدار آميز منتشر کرد و در آن خواستار همکاري دولت ها براي مقابله با اين بيماري شد.
در بيانيه هفدهم مردادماه سازمان جهاني بهداشت، خطر گسترش بيماري ابولا يک «بحران بين المللي» خوانده شده که رويارويي با آن نيازمند اقدام جدي دولت ها و نه فقط وزارت خانه هاي بهداشت کشورها است.
پنجشنبه هفته گذشته، (ششم شهريورماه) خبرگزاري فرانسه با استناد به تازه ترين گزارش هاي سازمان جهاني بهداشت، شمار مبتلايان به بيماري ابولا را بيش از سه هزار نفر اعلام کرد که از اين ميان، نزديک به 1600 نفر جان خود را از دست داده اند.
در همين روز، «بي.بي.سي» با اشاره به سخنان دستيار مدير کل سازمان جهاني بهداشت خبر داد: ويروس ابولا تا پيش از کنترل نهايي مي تواند در کشورهاي آفريقايي تا 20 هزار نفر را مبتلا سازد.
به گزارش بي. بي. سي، مسوولان بهداشت جهاني نيازهاي مالي براي رويارويي با ابولا در طول 9 ماه آينده را نزديک به نيم ميليارد دلار برآورد کرده اند که قرار است 200 ميليون دلار آن در قالب يک وام اضطراري در اختيار کشورهاي گينه، سيرالئون و ليبريا قرار گيرد.
نخستين نشانه هاي گسترش شتابنده اين بيماري مرگبار در ماه مارس سال جاري ميلادي (آخرين روزهاي سال گذشته خورشيدي) در کشور گينه ديده شد.
البته پيش از آن نيز در ماه دسامبر 2013 (شهريور 1392) مواردي از ابتلا به بيماري ابولا گزارش شده بود، اما در چند ماه گذشته اين بيماري بيشترين پيشروي و آمار مرگ و مير را بر جاي گذاشته است.
ويروس ابولا در زماني کوتاه، از گينه به کشورهاي ليبريا و سيرالئون نيز گسترش يافت و در شرايط کنوني شهروندان شمار قابل توجهي از کشورهاي آفريقايي همچون کنگو، سنگال، نيجريه و گامبيا را نيز گرفتار کرده است.
ابولا که بر پايه برخي خبرها، حتي گريبانگير شماري از شهروندان کشورهاي اروپايي ساکن در آفريقا و نيز کارکنان سازمان جهاني بهداشت نيز شده، نوعي بيماري عفوني است که نزديک به 40 سال پيش در مناطقي از آفريقا شناسايي شد.
نخستين موج از گسترش ويروس ابولا در سال 1976 ميلادي (1355 خورشيدي) در قسمت هايي از سودان و جمهوري دموکراتيک کنگو (زئير پيشين) به راه افتاد و در مدت چند ماه، ده ها نفر را به کام مرگ فرستاد.
در طول سال هاي پيشين نيز بارها اين بيماري در مناطق مختلف آفريقا بروز و گسترش يافته، اما موج چند ماه گذشته، از گسترده ترين موارد شيوع ابولا بوده است.
گفته مي شود، نوعي خفاش بومي مناطق آفريقايي ميزبان و ناقل طبيعي ويروس ابولا است؛ بيماري که هر از چند گاه در جوامع انساني و برخي جانداران چون ميمون ها گسترش مي يابد.
** ماهيت ويروس ابولا و پيامدهاي بيماري
به گفته يک متخصص ويروس شناسي، ابولا گونه ويژه اي از عوامل بيماري زا است که در دسته ويروس هاي خطرناک قرار مي گيرد.
«حميد استاجي» متخصص ميکروبيولوژي (ويروس شناسي) در گفت و گوي روز يکشنبه (نهم شهريورماه) با پژوهشگر خبرگزاري جمهوري اسلامي گفت: ويروس ها از نظر ژني به طور کلي به 2 دسته آر.ان.اي (RNA) و دي.ان.اي (DNA) تقسيم مي شوند که ابولا در دسته نخست قرار مي گيرد و منشا و شناسايي اوليه آن در کشورهاي آفريقايي صورت گرفته است.
شکل ظاهري ويروس ابولا نخي و رشته اي است و از اين رو در خانواده «فيلوويروس ها» قرار مي گيرد.
استاجي افزود: ميکروبيولوژيست ها از نظر سطح ايمني زيستي ويروس ها را به چهار گروه تقسيم مي کنند که ابولا در دسته چهارم، يعني خطرناک ترين ها قرار مي گيرد.
اين در حالي است که ويروسي چون عامل فلج اطفال از نظر خطرناک بودن در دسته دوم قرار دارد.
به گفته اين متخصص ويروس شناسي، دوره نهفتگي يا «کمون» ويروس ابولا 2 تا 21 روز است، اما مي تواند پس از انتقال به انسان به سرعت بروز يافته و موجب تب و خونريزي داخلي شديد شود.
پس از بروز بيماري، خونريزي داخلي در کنار ديگر پيامدهاي فعاليت ويروسي در بدن ممکن است در مدت 24 تا 48 ساعت سبب مرگ گرفتاران به ابولا شود.
در مراحل نخستين فعال شدن ويروس ابولا در بدن، بيمار دچار حالت تهوع، ضعف شديد، تب، اسهال، درد عضلاني و برخي ضايعات پوستي مي شود و سپس خونريزي داخلي توان او را تحليل مي برد.
دانشمندان و محققان تاکنون به درمان مشخصي براي بيماري ابولا دست نيافته اند، اما بر پايه برخي پژوهش هاي تاييد نشده شماري از داروهاي آنفلوآنزا و دارويي چون «زي مپ» (ترکيبي از آنتي بيوتيک هاي گوناگون) براي درمان مورد استفاده پزشکان در کشورهاي آفريقايي قرار گرفته که در پاره اي موارد نتيجه بخش بوده است.
با اين حال، بنا بر اعلان برخي کارشناسان بهداشتي، خطر مرگ بين مبتلايان به بيماري ابولا بسيار بالا است.
به گفته رييس مرکز مديريت بيماري هاي واگيردار وزارت بهداشت، بين 60 تا 90 درصد از مبتلايان به بيماري ابولا جان خود را از دست مي دهند.
در زمينه راه هاي انتقال بيماري نيز گويا توضيح داده است که ابولا فقط از راه خون و ترشحات بدن بيمار منتقل مي شود و تنفس مبتلايان ديگران را آلوده نمي کند.
** جمع بندي
همچنان که گفته شد، ابولا ويروسي خطرناک و با ضريب بالاي کشندگي است که در قاره سياه پراکنده شده و تاکنون جان صدها نفر را گرفته است.
هر چند اين ويروس هنوز در مناطق پيراموني کشورمان پراکنده نشده است اما جا دارد که مسوولان بهداشتي با نظارت دقيق تر بر گذرگاه هاي ورودي مسافران مناطق پر خطر، از ورود ابولا جلوگيري کنند.
همچنين کسب آمادگي هاي لازم براي رويارويي با بيماري هاي فراگير و خطرناک از اين دست، بايسته اي است که پيش روي مسوولان بهداشت و درمان کشور قرار دارد.
منبع. ايرنا